Nieistniejąca juz kłodzka synagoga, zbudowana wstylu mauretańskim(XIX w.) Zostala spalona w 1938 r podczas tzw.'kryształowej nocy" wielkiego pogromu żydów wewnatrz państwa niemieckiego.

Wspólnota żydowska w Kłodzku (d. Glatz) należała do najstarszych na Dolnym Śląsku. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1163 r., jednak nigdy nie była ona zbyt liczna. W 1454 r. Żydzi zostali wygnani z miasta w rezultacie działalności Jana Kapistrana. Gmina żydowska przestała istnieć na okres ponad trzech wieków. Prawo swobodnego osiedlania się na obszarze państwa pruskiego ludność żydowska otrzymała dopiero na mocy edyktu z dn. 11 III 1812 r. Dotyczyło to także miasta Kłodzka. W 1825 r. w Kłodzku mieszkało 57 Żydów, zaś w 1871 r. już 226. W 1885 r. zbudowano monumentalną synagogę w stylu mauretańskim wg projektu architekta Alberta Graua (na zdjęciu poniżej). W następnych latach nastąpił znaczny spadek liczebności Żydów. Prześladowania ludności żydowskiej zaczęły się od 1937 r. Odbierano Żydom warsztaty, sklepy i domy. W Noc Kryształową (10/11 listopada 1938) Niemcy spalili synagogę i zdemolowali wszystkie żydowskie sklepy. W maju 1939 w Kłodzku mieszkało zaledwie 58 Żydów. Po II wojnie światowej w Kłodzku osiedliło się ok. 2300 uchodźców żydowskich (4% ogółu mieszkańców). Maksymalna liczba Żydów przebywających w Kłodzku (szacowana na podstawie akcji macowej) wynosiła 4400 osób. Wówczas było to szóste pod względem liczebności skupisko żydowskie na Dolnym Śląsku. W mieście działały różne organizacje – Żydowska Kongregacja Wyznaniowa, Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej, Żydowski Klub Sportowy, żydowska szkoła podstawowa, żłobek oraz kuchnia koszerna. Żydowska Kongregacja Wyznaniowa w Kłodzku powstała 17 IV 1946 r., miała swoją siedzibę przy ul. Śląskiej 36, a jej przewodniczącym był Wegmajster. W 1950 r. zatrudnionych było w niej 11 osób, w tym 1 rzezak rytualny i 1 rabin. Dom modlitwy funkcjonował wtedy przy pl. Chrobrego, a następnie w kamienicy w Rynku – u zbiegu ulic Wodnej i Łukasińskiego. Na kursy religijne uczęszczało 16 uczniów, którymi opiekował się 1 nauczyciel. W mieście rozwijało się życie kulturalne – prężnie działało Żydowskie Towarzystwo Kultury i Sztuki, prowadzono lektoraty języka jidysz. W latach 40. i 50. ub.w. działały w Kłodzku żydowskie spółdzielnie pracy, dające zatrudnienie licznym rzemieślnikom. Jednakże większość Żydów nie wiązała swojej przyszłości z Kłodzkiem – dlatego pierwsza fala emigracyjna miała miejsce już w 1950 r. W następnych latach większość Żydów wyjechała za granicę i w 1960 r. w mieście mieszkało jedynie 190 żydowskich mieszkańców (około 60 rodzin). Na początku lat 70. rozwiązano wszystkie organizacje żydowskie w Kłodzku. Żydowski Cmentarz Cmentarz został założony w pierwszej połowie XIX w. Wg źródeł historycznych najstarszy nagrobek pochodzi z 1833 r. W czasie II wojny światowej cmentarz został przejęty przez władze niemieckie, które zamierzały go zlikwidować. W 1946 r. na terenie cmentarza, na zbiorowej mogile 32 Żydów ustawiono tablicę o następującej treści: “Tu spoczywają nieznani Żydzi ofiary zbirów hitlerowskich, zamordowani w maju 1945 – Żydowska Kongregacja Wyznaniowa Kłodzko 11.11.1946”. Pochówki prowadzono na nim do początku lat 70. ub.w. Cmentarz został zamknięty dla celów grzebalnych w 1973 r. i od tego czasu ulegał systematycznej dewastacji. W 2000 r. cmentarz w Kłodzku przeszedł na własność Gminy Żydowskiej we Wrocławiu. Obecnie na terenie cmentarza znajduje się kilkadziesiąt przedwojennych nagrobków z granitu, wapienia i piaskowca oraz kilka powojennych. W lipcu 2005 r. rozpoczął się pierwszy etap akcji renowacji cmentarza żydowskiego – grupa młodych wolontariuszy z różnych miast Polski przez tydzień pracowała na cmentarzu usuwając chwasty i krzewy go prastające. W działaniach renowacyjnych Gminę Żydowską we Wrocławiu wspomagają Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Szkoła Podstawowa Nr 6 w Kłodzku, władze miasta Kłodzka i wiele innych lokalnych organizacji. Akcja wywołała duże zainteresowanie mieszkańców miasta. Wkrótce renowacji będą poddane przedwojenne nagrobki a z części macew zostanie utworzone lapidarium. Planowana jest także naprawa muru cmentarnego i umieszczenie tablicy upamiętniającej wszystkich kłodzkich Żydów pochowanych na tym cmentarzu. Akcja połączona jest z działaniami edukacyjnymi – uczniowie pobliskiej szkoły będą zajmować się badaniem dziejów społeczności żydowskiej w Kłodzku. Cmentarz zostanie wpisany do rejestru zabytków i w ten sposób będzie objęty ochroną prawną.

opr. Sabina Einhorn źródło:http://mojabrama.pl